Bart Schultz
In een eerdere bijdrage aan Flevolands Geheugen - Polders in Mesopotamië – de oudste ter wereld? - ben ik erop ingegaan dat in de omgeving van Ur, in het huidige Irak, tijdens het 4e millennium v.Chr. waarschijnlijk de eerste polders in de wereld zijn gerealiseerd. De informatie daarover had ik vooral ontleend aan het boek van Paul Wagret Les Polders uit 1959, in het Engels vertaald in 1968 en uitgebracht onder de titel Polderlands. In deze bijdrage wil ik enkele punten uit de geschiedenis van de inpolderingen in de wereld beschrijven.
Wanneer ik de gegevens die ik over de polders in de wereld heb in chronologische volgorde rangschik wordt duidelijk, dat van veel polders het jaar of de periode van aanleg ontbreekt. Er is dus voorzichtigheid geboden bij het presenteren van de beschikbare gegevens. Met dat in het achterhoofd, kan worden geconstateerd dat er vóór het begin van onze jaartelling toch ook verschillende andere polders zijn gerealiseerd. Zo kunnen worden genoemd: 3400 v.Chr. een polder in de omgeving van Memphis in Egypte, 1300 v.Chr. inpoldering in het Copaïsmeer in Griekenland en 3e eeuw v.Chr. het Hetao Irrigatie District langs de Gele Rivier in China. Deze polders lagen dus in gebieden met hoogwaardige oude beschavingen.
Daarna heb ik pas gegevens kunnen vinden vanaf de tweede helft van de 10e eeuw tot omstreeks het eind van de 11e eeuw. Waarschijnlijk zijn in Nederland aan het eind van de 10e eeuw in Friesland ten oosten van Bolsward de eerste polders aangelegd. In die periode zijn er in verschillende Europese landen inpolderingen tot stand gebracht. Zo is er in 950 sprake van inpoldering in de Romney Marsh in het zuidoosten van Engeland, omstreeks 1000 zijn er inpolderingen in de delta van de Po in Italië en in Frankrijk in 1024 de aanleg van de polder Marais de Dol. De laatste is een polder van 2.500 hectare, wat voor die tijd enorm groot moet zijn geweest. In België wordt 1102 genoemd voor de polder van Zandvoorde. Deze polder is 1.174 hectare, wat toch ook behoorlijk groot is. In Duitsland wordt vervolgens 1106 genoemd voor de polder Hollerland. In deze periode worden ook verschillende andere polders genoemd, eigenlijk liggen al deze polders in de kustgebieden van West-Europa.
Kijken we naar de 12e tot en met 15e eeuw, dan springt voor ons land de polder Mastenbroek (1363, 1.103 hectare) bij Kampen er uit. Ook in de andere West-Europese landen zijn in die periode veel, vaak kleinere, polders aangelegd. In deze periode valt de eerstvolgende vermelding van een polder in Azië. Het betreft aan het begin van de 12e eeuw het Sangyuanwei Polder Embankment System van 26.540 hectare, eveneens in China.
De daarop volgende periode van de 16e tot en met de 18e eeuw moet vooral het Achtermeer bij Alkmaar (1533, 35 hectare) worden genoemd als de eerste droogmakerij in ons land, alsmede de Zijpe- en Hazepolder (1597, 6.775 hectare) als de eerste grote bedijking langs de kust. Ook zijn in deze periode de grote Noord-Hollandse droogmakerijen, als Beemster, Heerhugowaard, Purmer, Schermer en Wormer gerealiseerd. Ook zijn vooral langs de oostkust van Engeland en de westkust van Denemarken verschillende polders gerealiseerd. De eerste vermelding op het Amerikaanse continent betreft polders bij de Baai van Fundy in Canada (1633, 36.000 hectare). Deze polders werden vooral gerealiseerd door Franse immigranten. Ook is in deze periode sprake van inpoldering in het Texcocomeer in Mexico op een hoogte van meer dan 2200 meter. In Azië is sprake van een klein poldertje Deshima (1634, 10 hectare) in Japan. Kort daarvoor was daar een Nederlandse handelspost van de VOC opgericht. Wellicht hebben de Nederlanders dus iets met de aanleg van het poldertje te maken gehad.
In de 19e eeuw moeten we in ons land vooral denken aan de droogmaking van het Haarlemmermeer en de Zuidplaspolder. In deze periode zien we ook de introductie van de stoombemaling, aanvankelijk in combinatie met windmolens, omdat die in die tijd meer werden vertrouwd dan de stoomgemalen. In deze periode zijn vooral in Azië op grote schaal inpolderingen gerealiseerd. In de Verenigde Staten zijn in het midden van de 19e eeuw in de Sacramento-San Joaquin Delta enorme inpolderingen (245.000 hectare) gerealiseerd. Omdat dit overwegend veengronden zijn is er sprake van behoorlijke inklinking. Op het Afrikaanse continent kan ruim vijf millennia na de polder bij Memphis als eerste vervolg de inpoldering in het voormalige meer Abou Qir in Egypte (1887, 12.000 hectare) worden genoemd.
In de 20e eeuw tot heden moeten we in ons land vooral denken aan het Zuiderzeeproject en aan de invoering van de dieselbemaling en elektrische bemaling. In Azië worden er vooral in China, Japan en Zuid-Korea veel polders gerealiseerd. Het meest recente en grootste project is het Saemangeum Project in Zuid-Korea. De zeedijk van dit gebied is op dit moment met 33,9 kilometer de langste zeedijk op aarde. In de andere continenten is sprake van verschillende inpolderingen, maar doorgaans niet van erg grote projecten.
Vooral in Azië zijn nog plannen voor toekomstige inpolderingen. De toekomst zal moeten uitwijzen welke plannen er inderdaad zullen worden gerealiseerd.
