Bart Schultz
De Rode Rivier ontspringt in China, maar ongeveer de helft van het stroomgebied ligt in Vietnam. De Mekong ontspringt eveneens in China, maar stroomt eerst door Laos, Myanmar, Thailand en Cambodia voordat hij door de Mekongdelta in de zee uitmondt. Slechts acht procent van het stroomgebied ligt in Vietnam en vormt een belangrijk deel van de delta, die ook nog gedeeltelijk in Cambodia ligt.
In de delta van de Rode Rivier is door de jaren heen een uitgebreid stelsel van dijken gebouwd om overstromingen zoveel als redelijkerwijs mogelijk te voorkomen. Hierbij speelde ook het probleem dat door sedimentatie in de delta de bedding van de Rode Rivier plaatselijk tot enkele meters boven het niveau van het aangrenzende land was gestegen. Door de jaren heen zijn zowel in China als in Vietnam vooral voor waterkracht de nodige stuwdammen in de Rode Rivier en de zijtakken ervan gebouwd, waardoor extreme afvoeren nu meer in de reservoirs worden opgeslagen en het risico op overstromingen in de delta is afgenomen. Een bijzondere bijdrage voor Hanoi wordt hierbij geleverd door het Day Rivier-systeem, waardoor bij extreme afvoer in de Rode Rivier water kan worden afgeleid om Hanoi tegen overstroming te beschermen. Zie hiervoor mijn bijdrage over het Day Rivier-systeem die op 14 april 2020 op Flevolands Geheugen is geplaatst.
In de Mekongdelta is de bouw van dijken in mindere mate het geval geweest en heeft men in grote delen van de delta veel meer gebruik gemaakt van de overstromingen om het hierdoor aangevoerde vruchtbare slib op te vangen. Zie hiervoor mijn bijdrage die op 3 mei 2021 op Flevolands Geheugen is geplaatst. Ook hier is door de bouw van maar liefst elf stuwdammen in de bovenstroomse delen van de rivier en haar zijtakken de laatste decennia sprake van een belangrijke wijziging in de afvoer naar de delta. Doordat het merendeel van het sediment in het rivierwater nu in de reservoirs achterblijft, wordt nagenoeg geen sediment meer naar de delta afgevoerd. Hoewel door al deze reservoirs het risico op grote schadelijke overstromingen is verminderd, neemt door de bodemdaling in de delta en in zekere zin door de zeespiegelstijging het risico op overstromingen weer toe. In het benedenstroomse deel van de delta bestaat hierbij het risico op overstroming met zout, of brak water.
De polders zelf kennen naast de dijken met een kans van falen van 0,5 tot vier procent per jaar een waterbeheersingsstelsel met irrigatie en waterafvoerkanalen, die ook kunnen zijn gecombineerd. In een aantal gevallen kan het overtollige water via uitwateringsluizen worden afgevoerd, maar meer en meer wordt vooral door de bodemdaling ook bemaling noodzakelijk. Hierbij speelt het probleem dat bij de hoeveelheden neerslag die in de delta’s vallen bemaling een kostbare zaak is. In de delta van de Rode Rivier is de jaarlijkse neerslag ongeveer 1.500 millimeter. In de Mekongdelta is het ongeveer 1.250 millimeter. Ter vergelijking: de jaarlijkse neerslag in het KNMI-station Hoofddorp is ongeveer 900 millimeter, waarbij de neerslag veel regelmatiger over het jaar verspreid is dan in Vietnam het geval is.
Wel is in Vietnam de jaarlijkse verdamping weer groter dan bij ons, zodat het bij bemaling de vraag zal zijn hoeveel water jaarlijks in Vietnam meer moet worden uitgemalen dan bij ons. Daarbij speelt bovendien nog een rol hoeveel irrigatiewater in droge perioden in de polders wordt ingelaten. Kortom: het is nog niet zo makkelijk om een goede vergelijking te maken.
Bij de Mekongdelta is er ook nog het probleem van de zure gronden (kattenklei), die na inpoldering veelal ontstaan. Dit probleem vereist in de eerste tientallen jaren na inpoldering een uitgekiend waterbeheer, waarbij vooral tijdens het groeiseizoen de waterpeilen hoog gehouden moeten worden. Het probleem neemt dan zeer geleidelijk af, maar het kan jaren duren, voordat het echt is opgelost.
