Bart Schultz
In 1641 publiceerde hij het Haarlemmer-Meer-Boeck. Dienende tot een remonstrantie, verklaringh ende voorbereydinghe om de Haerlemmer ende de Leytse-Meer te bedijcken: als oock vande diepten, gronden, ende nuttigheydt der selver. Midtsgaders: van meest alle de meeren die in Noort-Hollandt teghen den Huygen-dijck en Saerdam bedijckt en tot land ghemaeckt zijn/ zedert het jaer 1608, geduerende tot het jaer 1641. Van dit boek verschenen maar liefst dertien uitgaven. Zelfs in 2009 hebben Diedrik Aten, Marijke Joustra en Han van Zwet een bewerkte versie van de vierde druk van het Haarlemmer-Meer-Boeck uitgebracht, met daarbij een uitvoerige toelichting.
Het eerste bekende plan voor droogmaking van het Haarlemmermeer werd al in 1615 door Gerbrant Meussz. gemaakt. Het was alleen een kaart. Deze is in 1617 gebruikt bij de eerste octrooiaanvraag voor droogmaking van het Haarlemmermeer door Anthonius de Hoog c.s.
In 1629 kwam Jan Adriaensz. Leeghwater (1575 geboren in De Rijp en in 1650 overleden in Amsterdam) – oorspronkelijk geschreven als Leech Water - met zijn eerste plan voor het droogmaken van het Haarlemmermeer. Ook dit plan betrof alleen een kaart waarop droogmaking met 120 windmolens stond. In 1635 kwam er een aangepast plan van Leeghwater uit met daarop 156 windmolens. Op deze kaart wordt vermeld dat hij van de kaart van Meussz. is uitgegaan, met hier en daar een verbetering.
Vervolgens kwam Leeghwater in 1640 met een vrijwel identieke uitgave, maar het aantal windmolens was verhoogd tot 160, geplaatst in veertig molengangen van vier schepradmolens. Dit laatste aantal staat ook op de latere kaarten van Leeghwater. Het bekendste plan van zijn hand is gepubliceerd in het bovengenoemde Haerlemmer-Meer-Boeck. Daarin gaf hij een vrij gedetailleerde kostenraming, maar er zat nog geen kaart bij. De tweede druk verscheen eveneens in 1641. Bij deze uitgave zat wel een kaart, die in vrijwel identieke vorm ook in de volgende uitgaven van zijn boek opgenomen. De derde en vierde druk verschenen in 1642.
In de vierde druk heeft Leeghwater een aantal artikelen toegevoegd en reageerde hij ook op C.A. Colevelt, die in 1642 in reactie op de derde druk van het Haerlemmer-Meer-Boek een boek had uitgegeven waarin hij zijn bezwaren tegen het droogmaken van het Haarlemmermeer had uiteengezet. Colevelt had, onder andere, als bezwaar aangevoerd dat in Duitsland in die tijd twee polders overstroomd waren. Eén van de meest bijzondere argumenten die Leeghwater in zijn repliek aanvoerde was dat daar zondige mensen woonden. Met andere woorden, als je zondigt moet je niet gek staan te kijken dat je polder overstroomt.
Na het overlijden van Leeghwater zijn nog maar liefst negen uitgaven van zijn boek verschenen. Zo verscheen in 1654 de vijfde, in 1660 de zesde en in 1669 de zevende druk. Het merkwaardige van deze laatste druk is dat er drie verschillende uitgaven - namelijk in 1669, 1688 en 1710 - zijn verschenen. Vervolgens verscheen de achtste druk in 1714, de negende in 1724, de tiende in 1727, de elfde in 1736 en de twaalfde in 1749. Ook van deze druk zijn er drie verschillende uitgaven verschenen, te weten in 1749, 1750 en 1764. De dertiende druk van het Haarlemmer-Meer-Boeck werd bijna tweehonderd jaar later in 1838 gepubliceerd door W.J.C. van Hasselt. Hij nam daarbij een uitvoerige inleiding op en gaf ook een historisch overzicht van de verschillende plannen voor het droogmaken van het Haarlemmermeer.
Kortom aan de plannen van Leeghwater voor inpoldering van het Haarlemmermeer is door de jaren heen, zelfs ruim na zijn overlijden, veel aandacht besteed, maar ze zijn nooit gerealiseerd. Uiteindelijk is het Haarlemmermeer niet met windmolens, maar met drie stoomgemalen drooggemaakt.
